i
Om tot een duurzaam watergebruik te komen is het belangrijk om een aantal stappen in kaart te brengen met een voorkeursrangorde zoals aangegeven in de drietrapsstrategie:
 

1. Waterverbruik vermijden of verminderen, efficiënter met water omgaan.
2. De optimale waterbron selecteren in functie van de beoogde toepassing en geschikte waterkwaliteit, op het juiste moment, met oog voor veiligheid en milieu
3. Het water meermaals gebruiken waar mogelijk

Circulair watergebruik past in een bredere strategie om duurzaam met water om te gaan waarbij er aandacht is voor regionale variabiliteit en omgevingscontext, de beschikbare waterbronnen en de gebruikstoepassing. We hebben eveneens oog voor de mogelijk ongewenste neveneffecten van waterhergebruik zoals bv. de milieu-impact van geconcentreerde restlozingen of een hoog energiegebruik. Waterhergebruik zal dan ook niet altijd de meest geschikte oplossing zijn.

De verankering van deze driestapstrategie gebeurt best bij zo vroeg mogelijk in de opstart of uitwerking van een project. Dit kan gebeuren in de fase van het haalbaarheidsonderzoek en/of bij voorkeur voor de start van de officiële vergunningenprocedure. Eenmaal het project in de vergunningsfase is beland, is een fundamentele bijsturing niet altijd meer zo evident.

Om de driestrapstrategie te verankeren kan verder ingezet worden op bestaande instrumenten, zoals wateraudits/waterscans of kunnen nieuwe instrumenten uitgewerkt worden, denk aan sectorale blue deals, de ontwikkeling van een aanwendingskader voor alternatieve waterbronnen...
 

1. Wateraudit/waterscan: dit instrument kan alvast richting geven aan de principes uit de drietrapsstrategie. Het is van belang om goed zicht te krijgen op de huidige scope van een wateraudit en te onderzoeken hoe we dit in de toekomst verder willen inzetten. Wat betreft de wateraudit voor landbouwers, moeten er ook linken gelegd worden naar de mogelijkheid van het bedrijfsadvies in het kader van het GLB (Gemeenschappelijk landbouwbeleid). We maken ook graag een brug met de acties uit de Blue Deal en de SPW-tafel (Strategisch PlanWaterbevoorrading) wateraudit/scans.
2. Sectorale Blue Deals kunnen een hulpmiddel zijn om op sectoraal niveau een aantal specifieke uitdagingen en doelstellingen te definiëren en de kennis hierover te verspreiden binnen de sector.
3. Bij het opzetten van nieuwe projecten op de bedrijfssite of bedrijventerrein, kan het gebruik van een beslisboom projectleiders toelaten om verschillende criteria af te wegen t.o.v. elkaar wanneer het gaat over het gebruik van water, alternatieve waterbronnen en circulair watergebruik. Een multicriteria-analyse kan ruimer gaan dan enkel het watergebruik en de waterbron, maar kan ook rekening houden met de beschikbare ruimte, energievraag, locatie... Alvorens we deze nood kunnen vertalen in een actie, is meer duidelijkheid nodig wat bedoeld wordt met dergelijk afwegingskader en wie dit dan kan gebruiken.

TBD
We voegen acties aan de werkpaden toe, telkens er een concreet engagement voor wordt vastgelegd.

i
De impact van de klimaatverandering zorgt ervoor dat we wereldwijd, in Europa en dus ook in Vlaanderen slimmer en efficiënter moeten omgaan met water en dus ook afvalwater. Afvalwater wordt op dit moment nog (te) veel geloosd op oppervlaktewater of riolering en nog (te) weinig hergebruikt. Afvalwater (meermaals) gebruiken brengt een zeker risico mee voor mens en milieu. Het risico zelf kan gedefinieerd worden als de impact van het risico vermenigvuldigd met de kans dat het risico zich effectief voortdoet.

Wat zijn de risico’s voor mens (bijvoorbeeld overdracht infecties) en milieu (bijvoorbeeld impact waterkwaliteit oppervlaktewater, bodem, grondwater)? Hoe kunnen we deze minimaliseren? Hoeveel risico vinden we aanvaardbaar? Als gebruiker of als aanbieder? Hoeveel veiligheid willen we in het systeem zowel naar de aansprakelijkheid van de aanbieders als voor gebruikszekerheid van de afnemers? Wat is de drempel voor bepaalde investeringen vanuit de risicobenadering? Welke data zijn noodzakelijk om hierover een oordeel te kunnen vellen?

Met de acties binnen dit werkpad, trachten we hierop antwoorden te vinden. Voorbereidend werk is al gebeurd door de Europese Unie in het kader van de Reuse verordening. In deze verordening wordt een risicobeheersplan opgelegd specifiek voor hergebruik van gezuiverd RWZI-effluent (effluent van rioolwaterzuiveringsinstallaties) voor irrigatiedoeleinden. Inspiratie zou hierin kunnen gevonden worden om een ruimer kader uit te werken voor het hergebruik van effluent. Belangrijk is wel een onderscheid te maken tussen water dat wordt uitgewisseld tussen meerdere partijen of water dat viainterne processen hergebruikt wordt. Daarnaast zullen we ook lessen trekken uit projecten die reeds in uitvoering zijn.

De lozing van geconcentreerde reststromen heeft dan weer een belangrijke impact op het milieu en betekent vergunningsgewijs dan ook vaak een knelpunt voor waterhergebruikprojecten. Om het risico naar het milieu toe te verminderen zit dan ook veel potentieel in de aanpak van de reststroomproblematiek. Onderzoek hieromtrent kan verder opgenomen worden in het platform Onderzoek & Ontwikkeling van het CIW.

TBD
We voegen acties aan de werkpaden toe, telkens er een concreet engagement voor wordt vastgelegd.

i
De kostprijs van een grondstof (type waterbron) beïnvloedt mee welke waterbron wordt gebruikt. In dit werkpad willen we bekijken hoe we de financiële haalbaarheid van waterhergebruik kunnen faciliteren. Een belangrijk startpunt is de definitie van de kostprijs. Welke kosten nemen we mee, wat zijn vaste kosten, variabele kosten. Welk aandeel zijn heffingen, retributies. Welke premies, subsidies staan hier tegenover...

Het sleutelen aan de prijs van een bepaalde waterbron, kan impact hebben op gebruik van andere waterbronnen of op de financiële haalbaarheid van waterhergebruik. De vraag rijst hierbij om alle waterbronnen in rekening te brengen (zie recent de discussie rond de tariefwijziging voor oppervlaktewatercaptatie). Als aandachtspunten kunnen we aanhalen dat we moeten vermijden om iedereen naar eenzelfde waterbron te sturen, dat we ongewenste verschuivingen moeten vermijden en dat we een level playing field moeten behouden. De uitwerking van een strategisch plan waterbevoorrading zal hiervoor een belangrijke stap zijn.

TBD
We voegen acties aan de werkpaden toe, telkens er een concreet engagement voor wordt vastgelegd.

i
Om circulair watergebruik te versnellen, is nadenken over optimaal waterhergebruik binnen en tussensectoren in de waterketen noodzakelijk. Samenwerking tussen actoren kan leiden tot vruchtbare synergiën en zo aanleiding geven tot extra kansen of oplossingen. De Voka enquête uit 2021 bevestigt bv. dat er heel wat potentieel zit in het uitwisselen van afvalwater tussen bedrijven.

In dit werkpad bekijken we hoe we de uitwisseling van waterstromen tussen diverse actoren of andere vormen van samenwerking kunnen versterken door de knelpunten weg te werken en het economische voordeel te vergroten. Denk bijvoorbeeld aan een bedrijf dat zijn afvalwater wil aanbieden aan een nabijgelegen bedrijf of twee bedrijven die samenwerken om een alternatieve waterbron aan te spreken of om een lozingsoplossing te vinden voor hun afvalwater. Hierbij kijken we ook naar de mogelijkheden op bedrijventerreinen waar nabijheid een krachtige hefboom kan zijn.

Opportuneiten tot samenwerking gaan vaak verder dan waterstromen en kunnen doorgetrokken worden naar andere circulaire uitdagingen. Hoe kunnen we knooppunten detecteren in functie van bepaalde stromen (energie, water, mobiliteit, grondstoffen)? We erkennen hierbij de rol en noodzakelijke samenwerking met experten, zoals bv. in waterzuivering en -beheer: ‘Water asa service’ is mogelijk nog onvoldoende verkend als oplossing voor moeilijke wateruitdagingen.

TBD
We voegen acties aan de werkpaden toe, telkens er een concreet engagement voor wordt vastgelegd.

i
Vlaanderen staat op de 22e plaatst op het vlak van waterstress en behoort bij één van de koplopers van Europa als het op droogte en waterstress aankomt. Vergeleken met de meeste Europese landen is er bij ons per inwoner veel minder water beschikbaar. De urgentie om duurzaam om te gaan met water zal door de klimaatverandering alleen maar groter worden.

Met dit werkpad willen we inzetten op initiatieven die het draagvlak verder uitbouwen om “duurzaam” met water om te gaan. Hoe kunnen we efficiënt sensibiliseren, communiceren of inspireren en leren? Hierbij hebben we aandacht voor de noden en karakteristieken van de diverse type watergebruikers, denk maar aan de verschillen tussen huishoudens versus bedrijven. We werken complementair aan reeds bestaande communicatie-initiatieven.

TBD
We voegen acties aan de werkpaden toe, telkens er een concreet engagement voor wordt vastgelegd.

i
Om het eilanddenken zoveel mogelijk te voorkomen, willen we bruggen bouwen naar andere beleidsdomeinen. Dit betreft zowel de werkagenda’s onder Vlaanderen Circulair maar ook andere platformen of specifieke beleids- en actieplannen.

Met de acties in dit werkpad willen we kansen benutten om waar mogelijk een gemeenschappelijk transversaal verhaal te schrijven. We zoeken hoe we processen bv. in circulair bouwen, energie, bio-economie meer op elkaar kunnen afstemmen.

We bewaken echter de scope van dit werkpad omdat dit snel veel ruimer gaat dan circulair water in strikte zin.

TBD
We voegen acties aan de werkpaden toe, telkens er een concreet engagement voor wordt vastgelegd.

i
Dit werkpad capteert het gevoel dat er heel wat initiatieven en trajecten lopende zijn rond circulair water maar dat het globaal overzicht hierdoor soms verdwijnt. Vanuit deze vaststelling willen we bekijken of het CIW-platform kan evolueren tot een knooppunt voor initiatieven rond circulair water. De deelnemers en betrokken actoren kunnen variëren per aangebracht topic.

Een aantal belangrijke pijlers zijn hierbij:

1. Kennis delen: Op de hoogte zijn van wat de partners en sleutelstakeholders doen en waarmee ze bezig zijn. Uitwisselen van kennis en kruisbestuiving over ervaringen, barrières en hefbomen van projecten, onderzoek- en beleidstrajecten. Bekijken op welke manier/via welke kanalen dit het best kan gebeuren.
2. Samen actie ondernemen: Een wederzijds versterkende flow die het mogelijk maakt om samen te realiseren en partici’leren’. Er is een realisatiegerichte agenda met duidelijke doelen en (tussentijdse) deadlines. De flow levert meer eigenaars voor het eindresultaat op.
3. Samen engagement aangaan: Vanuit de wederzijds versterkende flow worden afspraken gemaakt om mensen en middelen te delen om samen meer kostenefficiënt tot betere en breder gedragen resultaten te komen.

TBD
We voegen acties aan de werkpaden toe, telkens er een concreet engagement voor wordt vastgelegd.