Onze aanpak
We organiseren onze acties in zes thematische werkagenda's:
Werkagenda's:
Bio-economie
Circulair Bouwen
Chemie/Kunststoffen
Maakindustrie
Voedselketen
Waterkringlopen
Zeven hefboomwerkingen zorgen voor extra ondersteuning:
Hefboomwerkingen:
Beleidsinstrumenten
Circulair aankopen
Communicatie
Innoveren & Ondernemen
Financiering
Jobs & Vaardigheden
Onderzoek
Wat, waarom en hoe?
Waarom gaan we voor een circulaire economie?
Toekomstbeelden 2050
Hoe zien we onze circulaire toekomst?
Over onze aansturing
Wie stuurt wat bij Vlaanderen Circulair?
Antwerpen lanceert pilootprojecten voor een circulaire en sociale voedselketen
dinsdag 27 augustus 2024
Te veel voedseloverschotten en andere biogrondstoffen gaan verloren. Nochtans kunnen ze vaak nog verwerkt worden tot hoogwaardige producten, wat zowel ecologische, economische als sociale winst oplevert. De Stad Antwerpen, die mede door de aanwezigheid van de haven hier veel winst kan boeken, bouwt daarom een Sociaal Circulaire Voedselhub uit. Dit innovatieproject, dat dit voorjaar een versnelling hoger schakelde, kan een belangrijke stap zijn in de omslag naar een nieuw, veerkrachtig model voor de voedselketen op regionaal, stedelijke schaal.
Ons voedingssysteem is een complexe keten, vertrekkend van productie, verwerking, distributie tot consumptie en afvalverwerking van voeding. De voedingsketen verduurzamen en circulair maken, is dan ook geen evidentie. Precies daarom keurde het Antwerps stadsbestuur in mei 2022 een eigen voedselstrategie goed, die nauw verbonden is met haar klimaatambities. Om een bijdrage te leveren aan deze klimaatdoelstellingen wil men in eerste instantie verspilling en afval vermijden, meer voeding lokaal produceren in de korte keten en gezonde voeding bereikbaarder maken voor iedereen.
Verregaande cultuuromslag
De (voorlopige) pièce de résistance van deze strategie is de nieuwe Sociaal Circulaire Voedselhub in Antwerpen. Dit project - een initiatief van de stad, die hiervoor een 70-tal stakeholders en partners uitnodigden om samen na te denken over deze opportuniteit - experimenteert met vernieuwende concepten van o.a. stadslandbouw, pluktuinen, voedselcoöperaties, gezonde schoolmaaltijden en hergebruik van organische reststromen. Zo wil de stad vermijden dat nog bruikbare grondstoffen verloren gaan.
Ondertussen werd het businesspotentieel van dit initiatief ook bevestigd in de economische haalbaarheidsstudie rond het potentieel van een biomassahub voor de valorisatie van groenten- en fruitrestromen. Deze studie, die voor de zomer werd afgerond, toont duidelijk aan dat dit model economisch zeker levensvatbaar is, mede dankzij de technologische vooruitgang en het sterk toegenomen besef van het potentieel van deze reststromen.
Omdat vergaande centralisatie hierin geldt als een belangrijkste voorwaarde, zal de ontwikkeling van deze hub ook gepaard gaan met een versterking van het lokaal ondernemerschap en krijgen kennisontwikkeling en voedselinnovatie alle kansen, met bijzondere aandacht voor gezonde voeding voor kansengroepen. En waar mogelijk wordt de logistiek en stadsdistributie verduurzaamd.
Uiteraard stelt zo'n cultuuromslag uitdagingen in een stedelijke omgeving. Zo is het huidige voedselaanbod voor kansengroepen soms ontoereikend, staat de korte keten nog in de kinderschoenen en is er nood aan voldoende ruimte voor nieuwe ontwikkelingen, zoals stadslandbouw, wat in de drukbevolkte stad niet evident is.
Pilootprojecten geven innovatie concreet vorm
Om deze uitdagingen te tackelen, werden in eerste instantie drie concrete pilootprojecten gelanceerd. Het eerste project focust op de hoeveelheden groenten, fruit en andere snel bederfbare producten die via de haven binnenkomen en niet worden verdeeld of verwerkt. In samenwerking met Stroom Maatwerk vzw en het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) worden de reststromen onderzocht, om na te gaan hoe deze voedselverspilling kan worden vermeden en welke rol sociale tewerkstellingsprojecten daarin kunnen spelen.
In plaats van deze te vergisten en dus laagwaardig af te voeren wil men hier komen tot hoogwaardige toepassingen, die direct of indirect als voeding geconsumeerd kunnen worden. Concreet denkt men onder meer ook na over de valorisatie tot halffabricaten zoals zetmeel, vitaminen of proteïnen, maar tevens over verwerking tot soepen, sappen, smoothies, spreads, cider of jam.
Voor een tweede pilootproject werkt ILVO samen met Colruyt Group. Zij onderzoeken hoe de overschotten van beperkt houdbare voedingsproducten uit de Colruyt-winkels kunnen worden verwerkt tot een kwalitatieve voedingsgrondstof. Dit gaat met andere woorden over de producten die niet meer verkoopbaar, maar wel nog consumeerbaar zijn. In een tweede fase wordt de grootkeuken van Kunnig vzw betrokken. Zo wil men nagaan of de verdere verwerking van die restproducten op grote schaal economisch steekhoudt.
Het derde en laatste pilootproject wil het idee van een voedselhub concretiseren, door de vele publieke en private partijen uit de voedselketen met elkaar te linken. Door zoveel mogelijk voedingsstromen met elkaar te verbinden, kan transport worden vermeden en kunnen overschotten maximaal worden gevaloriseerd. Hier zal de Sociaal Circulaire Voedselhub dus concreet vorm krijgen.
Een platform voor iedereen
De procesbegeleiding van dit traject is sinds kort in handen van TRI-VIZOR. Ze maken zich sterk in het uitbouwen van horizontale partnerships in de logistieke keten, door cargo te poolen en zo het aantal transportkilometers te beperken.
“Deze voedselhub moet meer zijn dan een fysieke plek. Het moet uitgroeien tot een platform, sterk datagedreven en online ontsloten voor voedselproducenten en -verwerkers, boeren, innovatieve telers, horeca, stad Antwerpen en iedere Antwerpenaar”, luidt de ambitie van TRI-VIZOR.
Dit initiatief past uiteraard ook in de uitbouw van circulaire hubs die in Vlaanderen worden uitgerold – mede door toedoen van Vlaanderen Circulair en waarbij de Antwerpse voedselhub een duidelijke inspiratiebron kan zijn, maar ook vice versa. Er zijn zo twaalf sociaal-circulaire hubs, verspreid over heel Vlaanderen, waar reguliere bedrijven met sociale economie en de lokale besturen samenwerkingen zoeken rond circulaire oplossingen. Zo worden de reststromen van een visbedrijf door de sociale economie verwerkt tot een zalmkroket. (Circular hub in Brugge)
Ook de zogenaamde sociale distributieplatformen of foodsavers, verspreid over heel Vlaanderen, halen voedseloverschotten op bij regionale producenten en de retailsector. Zij herverdelen deze naar lokale organisaties voor voedselhulp. Hier wordt dus ook ingezet op centralisatie om voedselverspilling tegen te gaan en mensen in voedselarmoede te ondersteunen.
"Een lokale voedselhub is geen luxe, maar een noodzaak.Voedselarmoede, voedselverspilling. Elke stad wordt er mee geconfronteerd.Deze hebben een negatieve impact op de gezondheid van burgers en het klimaat.Alleen door een integrale aanpak, die rekening houdt met ecologische, sociale en economische waarden, en in samenwerking met vele partners, kunnen we deze problemen aanpakken én een duurzame voedselhub ontwikkelen.De Antwerpse voedselhub is een innovatief en inclusief project dat voedselarmoede en voedselverspilling aanpakt."- Johan De Herdt
Volg ons
Schrijf je in op onze nieuwsbrief
Je bent met success ingeschreven op de nieuwsbrief.
