WoonC: als wonen kon bevrijden

maandag 4 juni 2018

Er broeit wat: een spontaan groeiend netwerk van onderzoekers, bedrijven, overheden en middenveldorganisaties werkt aan een concept voor leningvrij circulair wonen. Inclusief een concrete test-werf. Kan circulair bouwen wonen opnieuw betaalbaar maken?

Sinds 2000 is de prijs van een woning meer dan verdubbeld. Steeds minder mensen kunnen een eigen huis of appartement kopen en bijna 1 op 12 heeft moeilijk bij de afbetaling van een woonkrediet. Dankzij de circulaire economie zou dit weleens verleden tijd kunnen zijn. In zo’n economie waarin materialen steeds hergebruikt en gerecycleerd worden, verliezen materialen nooit hun waarde. Afval bestaat niet meer, en dat opent deuren naar een nieuwe manier om woningen te bouwen en betalen. Een manier die bevrijdt en niet langer hypothekeert.

Hieronder lees je alles over de aanpak.

Afval bestaat niet meer, en dat opent deuren naar een nieuwe manier om woningen te bouwen en betalen. Een manier die bevrijdt en niet langer hypothekeert.

Meedoen met de eerste circulair gebouwde woning van Vlaanderen?

Wil je iemand uit het netwerk contacteren, scrol dan even door. En wil je zelf meebouwen aan de eerste circulair gebouwde woning van Vlaanderen, laat dan van je horen en vul ons formulier in!

Laat van je horen >

Wat is er aan de hand?

Sinds 2000 zijn de nominale prijzen van de woningen in België meer dan verdubbeld. Het mag dan ook niet verbazen dat 13% van wie een lening aangaat daar meer dan 40% van zijn inkomen aan afstaat; bij 8% van de leners is dat zelfs meer dan de helft. Een derde van alle nieuwe leningen was trouwens goed voor meer dan 90 procent van de waarde van de woning.

Een lange looptijd, een hoog geleend bedrag en een groot percentage van het inkomen dat naar de hypotheek gaat: deze factoren betekenen bij heel wat van de hypotheek­leningen een risico, zowel voor wie leent als voor de banken. Zo geeft 8% van de recente starters aan dat ze het afgelopen jaar problemen hebben gehad met de betaling van hun woonkosten.

Vandaag is wonen duur en een woonkrediet risicovol. Maar stel je voor dat wonen anders kon. Dat wonen in plaats van hypothekeren, kon bevrijden. Hoe kunnen we dat realiseren?

Een nieuwe economie in zicht

Vandaag gaan we niet al te slim om met onze woningen. Ze zijn meer waard dan we denken. Wanneer we bijvoorbeeld het dak van een woning renoveren, kiezen we vaak voor nieuwe dakpannen en gooien we de oude gewoon weg. Ook al is die oude dakpan niet stuk en zijn nieuwe dakpannen niet sterker, materialen verkopen is goed voor de economie en iedereen houdt wel van eens-iets-nieuw.

Dat is een gemiste kans. Niet alleen laten we bij iedere renovatie een enorme hoop afval achter, moeten we nieuwe materialen produceren en sturen we extra vrachtwagens op onze overvolle snelwegen, die dakpannen hadden we gewoon kunnen hergebruiken. Met hergebruik of een efficiënte recyclage zouden we heel wat geld, materiaal en overlast kunnen uitsparen.

In plaats van materialen te produceren, verbruiken en vervangen, is gebruiken en hergebruiken beter voor het milieu en onze portefeuille. Dat noemen we de circulaire economie.

 

Hergebruik opent deuren

Vandaag is hergebruik niet altijd mogelijk. Bestaande ramen zijn bijvoorbeeld niet isolerend genoeg, en binnenwanden kunnen maar moeilijk gerecupereerd worden zonder ze te beschadiging. Gelukkig weten we vandaag wel hoe we hergebruik in de toekomst makkelijker kunnen maken. Ramen kunnen bijvoorbeeld geüpgraded worden, en wanden kunnen volledig demonteerbaar zijn.

Dat opent deuren. Door nu al te denken aan het tweede, derde en misschien wel vierde leven van een dakpan, een raam of ieder ander onderdeel van een woning, zal dat onderdeel in de toekomst meer waard zijn dan wanneer het weggegooid zouden moeten worden. Bovendien worden regels omtrent bouwafval steeds strenger en kan net afval de bouwkost verder doen stijgen.

Door veranderingsgericht en circulair bouwen, blijven materialen nuttig en waardevol. In de toekomst spreken we over materiaalopbrengsten in plaats van over afvalkosten.

Leningvrij wonen

Wanneer woningen en de materialen waarmee ze gebouwd zijn nuttig en waardevol blijven, dan zijn zij ook een duurzamere, misschien zelfs meer rendabele investering dan een traditionele woning of appartementsgebouw. Het woonkrediet, dat zo snel mogelijk terugbetaald moet worden door de eigenaar of ontwikkelaar, is dan niet langer de enige optie.

Particulieren zouden samen in een woonproject kunnen investeren, als coöperatie of vennootschap. Producenten zouden de bouwmaterialen die ze maken tegen een vergoeding aan de bewoners ter beschikking kunnen stellen. En dienstverleners zouden wonen als een service kunnen aanbieden, altijd aangepast aan wat nodig is. En dat zijn maar enkele alternatieven.

In plaats van na vele jaren iedere Belg eigenaar laten te worden van een verouderd gebouw, kunnen bedrijven, particulieren en overheden samen investeren in woonkwaliteit.

Nieuwe rollen, nieuwe spelregels

Als bedrijven, particulieren en overheden samen gaan investeren in duurzame, circulaire huizen en appartementen, is dat toch een verandering. Misschien zal de bewoner een deel van zijn woning bezitten, en tegelijk een deel huren. Misschien is hij niet langer verantwoordelijk voor het onderhoud en de verzekering. En wie weet voert de gemeente een heel ander beleid.

Alleen, zonder goede afspraken en nieuwe spelregels is die verandering niet mogelijk. Afspraken en regels zijn bijvoorbeeld nodig omdat leningvrij wonen, meer dan een woonkrediet, woonzekerheid moet kunnen bieden. Ook transparante en begrijpbare contracten tussen alle spelers zijn nodig. En duurzame investeringen mogen door wetgeving niet benadeeld worden.

Eerder dan dat volgende stapje te zetten, moet leningvrij wonen gewoon mogelijk gemaakt worden. Daarom worden nieuwe rollen bepaald, en nieuwe regels afgesproken.

Het netwerk

Grote stappen zet je niet alleen. Enkel door kennis en ervaring met anderen te delen, kunnen vraagstukken zoals leningvrij wonen opgelost worden. Daarom heeft zich sinds de herfst van 2017 een groep van onderzoekers, bedrijven, overheden en middenveldorganisaties gevormd, die aan het vraagstuk werkt. Een groep die in functie van dat werk ook groeit en krimpt.

In verschillende teams, groot en klein, en op verschillende manieren, tekent en hertekent het netwerk de nieuwe rollen en de praktische toepassing van lening vrij wonen. In februari 2018 waren er workshops met investeerders, in april 2018 met dienstverleners en vanaf juni 2018 ook met materiaalproducten en -leveranciers. Het netwerk geeft vorm aan leningvrij wonen.

Om de ommezwaai van risicovolle kredieten naar leningvrij wonen mogelijk te maken, bundelen heel wat partner hun kennis en krachten. Wat is jouw rol en welke taken neem jij op?

Werk met ons mee

Bij de zoektocht naar een nieuwe manier van bouwen en wonen, zet het netwerk een aantal principes voorop. Samen vormen die principes het kompas dat het netwerk op een verantwoorde manier naar haar doel leidt. Sluit jij je ook aan bij deze principes en heb je relevante kennis die je wil delen? Laat dan van je horen en vul dit formulier in.

  1. Wij ondersteunen verandering. Niet alleen van bouwprocessen en -methodes, maar ook van gebouwen en hun omgeving.
  2. Wij gebruiken natuurlijke, sociale en financiële middelen verantwoord, volgens hun beschikbaarheid, en door het sluiten van (materialen)stromen.
  3. Wij gaan voor eenvoudige oplossingen, zonder de complexiteit en rijkheid van de gebouwde omgeving en haar gebruikers te ontkennen.
  4. Wij zetten rechtvaardigheid voorop, met toegang tot kwalitatief wonen zowel voor huidige als voor toekomstige generaties.
  5. Wij brengen mensen, ideeën en daden samen, om op holistische, verantwoorde en rechtvaardige manier verandering teweeg te brengen.
  6. Wij delen met elkaar en de rest, voorstellen, acties en bevindingen op een spontane, transparante en gelijke manier.

De eerste circulair gebouwde woning van Vlaanderen

De ambitie is groot. Daarom werkt het netwerk tegelijk aan twee ‘werven’, elk met hun eigen doelstelling, snelheid en ‘bouwvakkers’. Aan de ene kant is er het complexe woongegeven: een economische markt die een tragere transitie zal ondergaan. De zoektocht is er een naar alternatieve financieringssystemen en naar nieuwe contractuele oplossingen.

Aan de andere kant is er het concreet en wendbaar pilootproject: de eerste circulair gebouwde woning van het land. Die woning zal in Wilsele gebouwd worden en is een ruimte voor iedereen die wil experimenteren. Het is een deur naar nieuwe praktijkkennis en een uitstalraam voor iedereen die geïnteresseerd is.

Het netwerk gaat aan de slag, op zoek naar concrete voorstellen voor leningvrij wonen en zal die ook uittesten in de eerste circulair gebouwde woning van Vlaanderen.

 

Deel dit artikel

Geschreven door Waldo Galle

CATEGORIEEN

Vooruitblikken