Haven en logistiek dé verkeersleiders van circulaire economie

(Publireportage) De Vlaamse Regering wil van Vlaanderen een circulaire koploper maken in Europa. De havens en de logistieke sector spelen daarbij een cruciale rol: om kringlopen te sluiten en nieuwe circulaire industriële activiteiten aan te trekken.

De Vlaamse Regering wil in circulaire innovatie investeren en de materiaalvoetafdruk van onze consumptie met 30% verminderen tegen 2030. De havens en de logistieke sector spelen daarbij een cruciale rol. De overheid geeft die sectoren alvast een duwtje in de rug met enkele concrete initiatieven.

Dat Vlaanderen een open economie heeft is ... welja, een open deur intrappen. 72% van onze product- en materialenstromen gaan, al dan niet na verwerking, door onze economie weer naar het buitenland. Onze Vlaamse industrie en logistiek zit dus op een strategisch knooppunt voor de circulaire economie: we zijn een hub van materiaalstromen én knowhow. Vlaams ministers Hilde Crevits (economie, innovatie, werk, sociale economie en landbouw) en Zuhal Demir (omgeving en energie) hebben dat ook goed begrepen. Zij zijn samen voogdijministers voor de circulaire economie en ondersteunen de omschakeling actief. Het publiek-privaat partnerschap Vlaanderen Circulair coördineert de inspanningen. Binnen dat partnerschap werken zes thematische werkagenda's (bouw, bio-economie, chemie/kunststoffen, maakindustrie, voeding en waterkringlopen) aan concrete acties voor de korte termijn. 

Toegangspoorten en logistieke netwerken

Brigitte Mouligneau, transitiemanager bij Vlaanderen Circulair: "De circulaire economie biedt nieuwe kansen voor onze havens en de logistieke sector. Wanneer de circulaire economie gaat versnellen, leidt dat sowieso tot nieuwe uitdagingen en taken voor de logistiek. Logistieke bedrijven gaan opereren in zowel grote als fijnmazige logistieke netwerken die vraag en aanbod van reststromen, vervangstukken, tweedehandsgoederen enzovoort verbinden. De logistieke bedrijven worden dus dé verkeersleiders van de circulaire economie."

Er zullen investeringen in (multimodale) knooppunten en nieuwe logistieke en circulaire concepten nodig zijn om product- en materialenstromen verder te bundelen. Het vergroot de mogelijkheden van de logistieke dienstverleners om spoor- en vaarwegen als duurzame modaliteiten te benutten. 

Ruimte voor circulaire hubs

Vlaamse havens hebben hun strategische ligging mee. Ze liggen op het kruispunt van internationale en regionale stromen, dicht bij stedelijke gebieden, en hebben ruimte voor industrie. Dat biedt kansen om een centrale rol te spelen in de 'grote transities' van de 21e eeuw.

Mouligneau: "De circulaire economie biedt de havengebieden kansen om nieuwe, duurzame activiteiten aan te trekken om circulaire clusters en ketens te versterken, en zo te diversifiëren in een erg competitieve markt. We kunnen in Vlaanderen een netwerk van hubs uitbouwen voor hergebruik of hoogwaardige recyclage van strategische materialen. Denk aan batterijen, metalen, biomassa enzovoort. Daar zijn de Vlaamse havenbedrijven vandaag overigens al volop mee bezig."

De beschikbaarheid van voldoende ruimte is een voorwaarde voor het goed functioneren van de havens. Vaak wordt vergeten dat de transitie naar een circulaire haven voldoende ruimte vergt.

Mouligneau: "Ruimte is schaars in Vlaanderen en daarom zetten we volop in op hergebruik van ruimte. Dankzij het slim reconversiebeleid kan de Vlaamse overheid onderbenutte en vervuilde industriële sites saneren en herontwikkelen tot gebieden voor nieuwe economische activiteit. Die terreinen vind je vaak in of rond de stad en (oude) havengebieden, zoals de Carcokesite in Zeebrugge, of de voormalige Opelsite in Antwerpen, waar binnenkort het NextGen District verreist. 

In zijn nieuw strategisch plan ‘Connect 2025’ linkt North Sea Port het vrijmaken van ruimte aan zijn steile ambities op het vlak van de energietransitie en circulariteit."

Vlaanderen Circulair nam overigens al mee het initiatief voor een verkenning van het thema ‘Circulaire Haven’ in het kader van het Delta Atelier, waarbij ook de rol van ruimte in havens voor de circulaire economie in beeld kwam.

Hoe maken we het concreet?

De maatregelen in de EU Green Deal en het Actieplan Circulaire Economie bieden mogelijkheden om in te spelen op de omslag naar een nieuwe haveneconomie. De partners van Vlaanderen Circulair proberen hier zo goed mogelijk op aan te sluiten met de thematische werkagenda’s. 

“De Vlaamse overheid heeft vandaag al enkele initiatieven lopen. Zo is er de projectoproep 'Recyclagehub' van OVAM, waarvoor in 2022 een tweede ronde start. Die oproep ondersteunt bedrijven die willen innoveren in recyclagetechnieken. OVAM en Port of Antwerp organiseren ook de Symbiosewedstrijd, een call voor bedrijven die innovatieve matchmaking willen doen met hun reststromen. VLAIO lanceert de kmo-groeisubsidie voor bedrijven die willen innoveren in de circulaire economie”, vult Mouligneau aan.

Ontdek onze tools en inspiratie om met de circulaire economie aan de slag te gaan: www.vlaanderen-circulair.be.