Circulair erfgoed: de weg naar een nieuwe toekomst

Vlaanderen Circulair zet zich in voor een circulaire economie waarin duurzaamheid en hergebruik centraal staan. We bekijken graag welke lessen we kunnen trekken vanuit de erfgoed sector. Historische gebouwen en infrastructuur zijn niet alleen cultureel waardevol, maar bieden ook inspiratie voor circulair bouwen.

Levensduurverlenging

De levensduur van bestaande gebouwen verlengen, is een cruciaal aspect van circulaire economie. Onroerend erfgoed is bij uitstek een voorbeeld van levensduurverlenging; onderhoud en renovatie door de jaren heen maken dat we het gebruik van nieuwe bouwmaterialen verminderen en we de CO2-uitstoot die gepaard gaat met nieuwbouw beperken. Op die manier blijft de authenticiteit van de historische panden behouden, maar zijn ze futureproof. 

Het Kasteel van Gaasbeek

De renovatiewerken van dit middeleeuwse kasteel gingen in 2020 van start, om tijdens de zomer van juli 2023 terug in volle glorie open te gaan. De traditionele technieken bleven behouden, maar werden gecombineerd met duurzame methoden. Door zorgvuldige renovatie en restauratie kreeg het kasteel een broodnodige update, maar blijft het nog steeds een toonbeeld van cultureel erfgoed.

https://www.kasteelvangaasbeek.be/nl/de-restauratie

Herbestemming voor erfgoedlocaties

Iets wat tegenwoordig alsmaar meer gebeurt bij erfgoed, is herbestemming. Het is een innovatieve manier om nieuw leven in te blazen bij historische gebouwen door ze een nieuwe functie te geven. Hierdoor wordt het erfgoed in ere gehouden en geeft het meteen een nieuwe dynamiek aan de omgeving. Ook hier vallen lessen uit te trekken voor andere gebouwen die ‘einde levensduur’ zijn (of eerder: waarvan de functie einde levensduur is).

Sint-Anna kapel Dentergem

De Sint-Anna kapel werd in 2023 getransformeerd tot een unieke evenementenlocatie met een publiek uitkijkplatform. Ooit was het een kapel, waarna het gebouw degradeerde tot een stapelhuis en koeienstal. Nu, meer dan 160 jaar later, krijgt Sint-Anna eindelijk de kans om haar oorspronkelijke functie opnieuw te vervullen en mensen samen te brengen binnen haar eeuwenoude muren.

https://www.sintannakapel.be/

Nationale Bank in Antwerpen

De Nationale Bank van Antwerpen is een van de meest iconische gebouwen gelegen aan de Frankrijklei in Antwerpen. Ooit fungeerde het als bankgebouw, maar nu doet het dienst als een prachtige kantoorlocatie.

https://www.erfgoed-en-visie.be/project/nationale-bank-419

Gebouwen toekomstbestendig maken

Om gebouwen toekomstbestendig te maken, moeten ze worden aangepast aan de hedendaagse eisen zonder hun erfgoedwaarde te verliezen. Dit omvat energiezuinige verbeteringen zoals het EPC-label, technische installaties, toegankelijkheid, … Ook in dit opzicht werd in bovenstaande voorbeelden rond historisch erfgoed al heel wat werk verricht.

Op de website van onroerend erfgoed kan je controleren welke gebouwen onder de renovatieverplichting vallen, welke vrijstellingen er zijn en welke maatregelen er moeten worden genomen.